FN: Matproduksjonen i verda må gjerast meir robust

FNs organisasjon for ernæring og landbruk (FAO) meiner verda står ved eit viktig vegskilje.

– Dei økonomiske konsekvensane av covid-19-pandemien, klimaendringane og aktive konfliktar har vist at vi må byggje meir robuste system for produksjon av mat, skriv FAO i årsrapporten sin.

Rapporten viser korleis covid-19-pandemien har utfordra og avdekt kor sårbare dei globale matsystema er for sjokk og påkjenningar.

– Vi har sett at desse utfordringane har gitt oss dårlegare mattryggleik med etterfølgjande svolt og underernæring. Det er svært uheldig, understrekar FAO.

Må førebu oss på sjokk

FAO meiner derfor at land verda over må førebu seg på framtidige sjokk og påkjenningar – anten det gjeld nye pandemiar eller utfordrande klimaendringar.

Det er mange element som må bli meir robuste – både matproduksjonen, distribusjonen, transport-nettverket og sjølve tilgangen til mat.

Matproduksjonen involverer mange aktørar, frå bonden, lastebilsjåføren til butikken, som alle opererer ulikt. Plutselege hendingar eller problem i nokre av desse ledda kan spreie seg raskt gjennom heile systemet og true forsyningskjeda – og dermed mattryggleiken og folks moglegheit til å skaffe seg næringsrik mat.

Under pandemien såg ein at ein variert produksjon og dessutan det å ha fleire importkjelder og forsyningskjeder er viktig for å handtere ei plutseleg krise.

Må lære av erfaringane

FAO meiner vi må lære av erfaringane frå pandemien og setje inn tiltak for framtida.

Plutselege utfordringar for landbruket kan påverke mange menneske. I dag har 41,9 prosent av befolkninga i verda ikkje råd til eit sunt kosthald. Det betyr at tre milliardar menneske rundt om i verda ikkje har råd til å skaffe seg sunn og næringsrik mat, og som dermed lir av underernæring eller feilernæring.

I tillegg står ein milliard menneske i fare for ikkje å ha ein robust nok økonomi til å skaffe seg sunn mat dersom dei opplever ein nedgang i inntekta si.

FAO slo tidlegare i år fast at mellom 720 og 811 millionar menneske opplevde svolt i fjor. Det var 161 millionar fleire enn i 2019. Hovudårsaka til den negative utviklinga var dei ulike konsekvensane av pandemien.

Betre risikohandtering

FN-organisasjonen meiner vi må få betre risikostrategiar for å store dramatiske og kanskje plutselege hendingar. Gode strategiar er nøkkelen for å gjere landbruket meir robust, og forhindre og å vere førebudd på dramatiske situasjonar, heiter det i rapporten.

FAO har lagen indikatorar som skal hjelpe land med å identifisere sårbarheiter i systema for matproduksjon.

Indikatorane måler kor robust til eit lands primærproduksjon, grada av mattilgang og ser på folks tilgang på nok mat.

– Land kan sjå etter svakheitene sine og rette opp manglane ved hjelp av desse verktøya, seier FAO-økonom Andrea Cattaneo, som også medverka til den nye rapporten.

(©NPK)

Pandemien har ikkje berre ført til over fem millionar døde, men også til auka fattigdom, svolt og underernæring. Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

Mattryggleiken kan vere trua under store hendingar, anten det er ein pandemi, tørke eller flau. FN meiner landbruket må gjerast meir solid i alle ledd, for å auke mattryggleiken i framtida. Foto: Ajit Solanki/ AP / / NTB

Fiskarar og grev og reinsar kanalar som del av eit utvinningsprosjekt for mangroveskogar i Mexico. Frå 1980 til 2005 gjekk 20–35 prosent av alle mangroveskogane i verda tapt, ifølgje FN. Foto: Eduardo Verdugo /AP

Tørke har ført til at det nesten ikkje var vatn igjen i Parana-elva i Argentina i sommar. FNs mat- og landbruksorganisasjon meiner verda må førebu matproduksjonen for meir ekstreme hendingar i framtida. Foto: Victor Caivano / AP /NTB