EU og Noreg skal samarbeide for å vurdere korleis gassprisane kan senkast

Det sa EU-kommisjonens president Ursula von der Leyen i ein tale til EU-parlamentet onsdag morgon. Der vigde ho mykje tid til energikrisa Europa no står i med skyhøge gass- og straumprisar.

– Vi må halde fram med å jobbe for å få ned gassprisen, sa von der Leyen, som har hatt fleire samtalar med statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) den siste veka.

Hylla norske venner

Seinast måndag snakka dei to på telefon om energikrisa som oppstod etter at Russland kutta i gassleveransane til Europa. Noreg er no den største gasseksportøren til EU.

I talen gav von der Leyen honnør til EUs «pålitelege norske venner» og understreka at krisetiltaka som no skal utarbeidast, vil ta høgd for det spesielle forholdet unionen har til dei ulike leverandørane sine.

Ho trekte likevel ingen konklusjonar om tiltaket fleire av EUs medlemsland har teke til orde for dei siste dagane, nemleg ein makspris på gass. Støre har på si side åtvara mot eit gasspristak.

– Ein makspris vil ikkje gjere noko med det grunnleggjande problemet, nemleg at det er for lite gass i Europa, sa Støre etter sin førre samtale med von der Leyen.

Hentar inn 1.500 milliardar

EU-toppen varsla også ei rekkje andre krisetiltak som skal bidra til å få Europa gjennom vinteren.

Mellom anna skal det innførast eit inntektstak for selskap som produserer straum med låge kostnader. Det vil ifølgje von der Leyen gi medlemslanda tilgang til 140 milliardar euro, tilsvarande 1.500 milliardar norske kroner. Pengane skal gå til dei som treng det mest.

– Desse selskapa får inntekter dei aldri har teke høgd for eller drøymt om, sa von der Leyen.

EU-kommisjonen kjem også til å be om eit «solidaritetsbidrag» frå europeiske olje-, gass- og kolselskap som tener store pengar på energikrisa, sa von der Leyen.

EUs energikriseplan inneheld dessutan straumsparingstiltak som skal få ned forbruket på tidspunkt der forbruket vanlegvis er høgt.

I talen understreka von der Leyen at den europeiske straummarknaden ikkje fungerer lenger. Ifølgje EU-toppen er straumprisane i Europa ti gonger høgare no enn dei var før pandemien.

– Vi kjem til å gjennomføre ei omfattande reform av straummarknaden, sa ho.

Varslar ny minerallov

Von der Leyen kom også med ei rekkje andre energinyheiter då ho heldt den årlege talen sin om stoda i unionen. EU har mellom anna planar om å opprette ein ny bank for å oppmuntre til investeringar i hydrogen. Tre milliardar euro, tilsvarande 30 milliardar kroner, skal gå til dette formålet.

I tillegg kjem kommisjonen til å leggje fram ei ny lov som skal sikre unionen tilgang til kritisk materiale.

– I dag kontrollerer Kina den globale prosessindustrien. Nesten 90 prosent av sjeldne jordartar og 60 prosent av litiumet i verda blir framstilt i Kina, sa von der Leyen i talen.

Ei slik lov vil identifisere strategiske prosjekt langs heile forsyningskjeda og byggje opp strategiske reservar når forsyningane blir trua.

(©NPK)

EU-kommisjonens president Ursula von der Leyen har oppretta ei arbeidsgruppe med Noreg som skal foreslå tiltak for å få ned gassprisen i Europa. Foto: Jean-François Badias / AP / NTB

Statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) har åtvara mot eit pristak mot gass, slik fleire medlemsland i EU ønskjer. Foto: Beate Oma Dahle / NTB