Finanstilsynet vil stramme inn i utlånsforskrifta

I dag er maksgrensa for låntakarar si gjeld 5 gonger brutto årsinntekt. Finanstilsynet foreslår no at denne grensa skal justerast ned til 4,5.

Årsaka til at tilsynet vil stramme inn er at det no er auka risiko for finansiell uro samanlikna med då noverande utlånsforskrift vart fastsett.

– Omsynet til finansiell stabilitet tilseier derfor at det framleis blir sett rammer for utlånspraksisen til bankane, og at krava i gjeldande forskrift blir stramma noko inn for å motverke oppbygginga av gjeld i sårbare hushald, skriv dei i grunngivinga si.

– Sårbart

Tilsynet trekkjer vidare fram at det har vore ein sterk auke i talet på lån gitt til låntakarar med gjeldsgrad opp mot maksgrensa, og at gjennomsnittleg gjeldsgrad har auka mykje.

– Eit stort omfang av nye lån til låntakarar med høg gjeldsgrad bidreg til sårbarheit hos kvar enkelt låntakar og i det finansielle systemet, heiter det frå Finanstilsynet.

I tillegg blir det foreslått at utlånsreguleringa blir utvida til også å omfatte lån med anna pant enn bustad, slik at reguleringa fangar opp alle lån. Dette vil dermed omfatte til dømes billån.

Vil gi bankane mindre handlingsrom

Vidare foreslår tilsynet at fleksibilitetskvoten for bustadlån blir redusert frå 10 prosent (8 prosent i Oslo) til 5 prosent. Denne kvoten gir rom for at bankane kan innvilge lån som ikkje oppfyller alle låna i forskrifta.

Finanstilsynet meiner at dette gir auka risiko for at sårbare låntakarar kan innvilgast for høge lån som dei ikkje er i stand til å betene.

– Dette tilseier at rommet for å gå ut over krava i forskrifta bør avgrensast.

Opnar for å skroting

På den andre sida peikar dei på at dersom renta stig ytterlegare, og det blir eit markert bustadprisfall og auka arbeidsløyse, vil det også bidra til strammare utlånspraksis i bankane.

Likevel meiner tilsynet at ein ikkje bør basere seg på ei slik forventning. Dei skriv samtidig at dei vil komme tilbake til Finansdepartementet med råd om endringar eller avvikling av forskrifta dersom utviklinga skulle bety dette.

Det var i januar 2021 at dagens bustadlånsforskrift vart sett i verk. Forskrifta gjeld til årsskiftet 2025, men Finansdepartementet bad i mars om nye råd og ei vurdering av om det er behov for presiseringar og justeringar.

Eiendom Norge: Skrot forskrifta

Blant dei som vil avskaffe forskrifta er Eiendom Norge.

– Utlånsforskrifta må avskaffast frå nyttår når rentenivået er normalisert og ny finansavtalelov trer i kraft, seier administrerande direktør Henning Lauridsen.

Han seier at forsking viser at denne typen kredittrasjonering har utilsikta og uheldige bieffektar, og at det skaper større forskjell i Noreg.

Eiendom Norge trekkjer også fram den nye finansavtalelova frå 1. januar 2023 som gjer at bankane får avslagsplikt i staden for avrådingsplikt overfor lånesøkjarar utan tilstrekkeleg kredittevne.

Finanstilsynet vil stramme inn på kor mykje ein kan låne for å kjøpe bustad.
Foto: Beate Oma Dahle / NTB / NPK

Færre vil kunne få unntak frå bustadlånsforskrifta frå banken sin dersom Finanstilsynet får det som dei vil.
Foto: Beate Oma Dahle / NTB / NPK