Rekordlite is i Arktis

Sjøisen i Arktis har dekt rekordsmå areal sidan midten av juli, opplyser Nansensenteret i Bergen.

- Framleis er det cirka ein og ein halv månad igjen av smeltesesongen, på forskingsinstituttet på.

Ikkje berre sjøisen, men også isen på fastlandet på Grønland smeltar raskare enn normalt. Éin av grunnene er at Grønland har vore ramma av hetebølga som prega EU-land og Noreg for eit par veker sidan.

Klimaet endrar seg

Ismengda i Arktis varierer naturleg gjennom året, og det er minst is i midten av september - før havet gradvis frys til igjen.

Utbreiinga av isen varierer òg frå år til år. Men den langsiktige utviklinga har lenge gått nedover, hovudsakleg på grunn av den globale oppvarminga.

Det absolutt minste is-arealet som så langt er observert, var i midten av september 2012. Dei siste vekene har arealet vore rundt 4 prosent mindre enn på tilsvarande tidspunkt for sju år sidan.

Om det blir sett ny absolutt minimumsrekord i år, blir avgjort av vêr- og straumtilhøva den neste månaden. Kor mykje varm luft og varmt havvatn som strøymer inn i Arktis, blir avgjerande, ifølgje Nansensenteret.

Varmerekordar

I sommar har det vore uvanleg lite sjøis utanfor kysten av Aust-Sibir og kysten av Alaska. I Barentshavet er situasjonen meir normal, og isen når framleis heilt fram til den nordaustlege delen av Svalbard.

I Europa vart det sett nye nasjonale varmerekordar i fem land då hetebølga her var på sitt mest intense den 25. juli. I Noreg vart det sett nye fylkesrekordar i fire fylke.

Forskarar meiner ekstrem-temperaturane vest på det europeiske fastlandet hadde vore «ekstremt usannsynlege» utan menneskeskapt global oppvarming.

Enorme skogbrannar

Då hetebølga flytta seg til Grønland, vart det sett ny varmerekord her òg. Rekorden på 4,7 grader vart sett på toppen av innlandsisen i over 3.000 meters høgde.

Over 10 milliardar tonn is smelta på éin dag, ifølgje Danmarks meteorologiske institutt. Dette var meir enn dobbelt så mykje som normalt.

Samtidig som isen smeltar, rasar enorme skogbrannar i Sibir. Brannane fører til store utslepp av CO2, og oske frå brannane kan få is i Arktis til å smelte raskare viss oska legg seg på islagde område.

Oske, brannar og den generelle oppvarminga av Arktis bidrar òg til å tine permafrost i bakken. Tinande permafrost fører til utslepp både av CO2 og den kraftige klimagassen metan.

(©NPK)

Store elvar med smeltevatn fotografert vest på Grønland i august. Hetebølga som først førte til varmerekordar i fem europeiske land, førte mellom anna til at over 10 milliardar tonn is smelta på éin dag, ifølgje Danmarks meteorologiske institutt. Foto: Caspar Haarløv, Into the Ice via AP / NTB scanpix

Bitar av is i sjøen utanfor kysten av Grønland. Illustrasjonsfoto: Jan-Morten Bjørnbakk / NTB scanpix

Samtidig som isen smeltar, rasar enorme skogbrannar i Sibir. Brannane fører til store utslepp av CO2, og oske frå brannane kan få is i Arktis til å smelte raskare viss oska legg seg på islagde område. Biletet er teke i Bogutsjansk i Krasnojarsk-regionen 29. juli. Foto: Maria Khlystunova/Press Service of the Ministry of Forestry of the Krasnoyarsk Territory via AP / NTB scanpix